Niewłaściwie przekazane lub błędnie zrozumiane informacje dotyczące przyjmowanych leków przez pacjenta mogą prowadzić do przerwania koniecznego leczenia, niewłaściwej terapii lub niewykrycia problemu zdrowotnego związanego z przyjmowanymi lekami.

Badania kanadyjskich naukowców (cytowane w opracowaniu programu wdrażanego przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia) wykazało, że u 23 proc. pacjentów wypisywanych z oddziału chorób wewnętrznych wystąpiły działania niepożądane (adverse events); aż 72 proc. z nich było związanych właśnie z farmakoterapią.

Nieunikniona polipragmazja
Wielolekowość (polipragmazja) jest groźna szczególnie dla osób starszych, mających często nadciśnienie, niewydolność krążenia i cukrzycę. Nierzadko zażyty lek - dostępny bez recepty - np. z grupy leków przeciwbólowych, może spowodować zatrzymanie wody, jeśli tacy chorzy stosują też lek odwadniający oraz przeciw nadciśnieniu z grupy inhibitorów konwertazy.

- Zaaplikowany na własną rękę ibuprofen, olfen albo ketonal może zablokować funkcjonowanie nerek. Stosowanie niesterydowego leku przeciwzapalnego to tzw. potrójny kopniak. Diureza zostaje zablokowana dzięki zniesieniu działania furosemidu i inhibitora konwertazy w nerkach. Badania australijskie pokazały, że tysiące ludzi umiera rocznie z tego powodu - mówi dr Jarosław Derejczyk, dyrektor Szpitala Geriatrycznego w Katowicach, śląski konsultant wojewódzki w dziedzinie geriatrii.

Jak przekonuje specjalista, wielochorobowość w przypadku osób starszych siłą rzeczy generuje konieczność zażywania leków z kilku grup. Zmieniające się standardy terapii powodują, że pojawiają się nowe leki, które podane z lekami, które do tej pory pacjent brał na inne choroby, czasami wywołują duże problemy u osób 80-90-letnich.

- Zawsze musimy analizować, które leki mogą szkodzić, gdy są stosowane jednocześnie przy cukrzycy, niewydolności układu krążenia, nerek, niewydolności stawów, a do tego niewydolności mózgu w obszarach - pamięć, nastrój, parkinsonizm - zaznacza konsultant.

Dodaje: - Zawsze w sytuacjach, gdy będziemy musieli stosować więcej niż 8 leków - dojdzie do polipragmazji. W geriatrii staramy się ją monitorować indywidualnie, gdyż reakcja każdego starszego pacjenta z powodu wielu zmiennych wpływających na metabolizm leku jest inna.

Nie wiedzą, co zażywają
Jak podkreśla dr Monika Kidawa, zastępca ordynatora oddziału chorób wewnętrznych i geriatrii w III Szpitalu Miejskim im. Karola Jonschera w Łodzi, który bierze udział we wspomnianym programie pilotażowym, pacjenci często nie mówią prawdy, które leki stosują, a które odstawiają samodzielnie, wbrew zaleceniom.

Nie przyznają się do swoich decyzji z różnych względów. Często po prostu nie są w stanie wykupić wszystkich przepisanych leków. Bywa, że ograniczają dawki, aby opakowanie wystarczyło na dłużej.