Projektowana nowelizacja ustawy o pomocy społecznej ma dostosować prawo do ubiegłorocznego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który uznał, że obowiązujące regulacje są niezgodne z prawem.

Zasiłek stały przysługuje osobie niezdolnej do pracy np. z powodu niepełnosprawności, jeśli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego. Postępowanie dotyczące zasiłku stałego jest dwustopniowe - najpierw w sprawie stopnia niepełnosprawności orzekają powiatowe i wojewódzkie zespoły powołane do rozstrzygania takich spraw. Dopiero w drugim etapie, w formie decyzji administracyjnej, następuje przyznanie prawa do świadczenia z pomocy społecznej.

Oznacza to, że zanim osoba z niepełnosprawnością otrzyma zasiłek, mija dużo czasu, czasem nawet rok. Tak było w przypadku Barnadety K., która złożyła skargę do TK.

Zgodnie z obecnymi przepisami świadczenia przyznaje się i wypłaca od miesiąca, w którym został złożony wniosek wraz z wymaganą dokumentacją - w tym przypadku chodzi o aktualne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Dopiero wówczas, gdy starający się o świadczenie złoży wszystkie dokumenty i otrzyma potwierdzenie złożenia wniosku o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności, wszczyna się postępowanie o wydanie zasiłku stałego. Zostaje przeprowadzony wywiad środowiskowy i po nim postępowanie zawiesza się aż do dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności.

Trybunał uznał, że regulacja ta narusza prawa niepełnosprawnych do pomocy. Przypomniał, że zasiłek stały jest świadczeniem, o które może starać się osoba całkowicie niezdolna do pracy, znajdująca się w trudnej sytuacji materialnej (spełniająca kryterium dochodowe). Warunek całkowitej niezdolności do pracy jest spełniony m.in. w przypadku osoby legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. TK zdecydował, że niekonstytucyjny przepis utraci moc 31 grudnia 2016 r.

Zgodnie z projektem resortu rodziny zasiłek będzie mógł być przyznany od miesiąca wystąpienia z wnioskiem o ustalenie stopnia niepełnosprawności. W czasie oczekiwania na wydanie orzeczenia osoba starająca się o świadczenie będzie mogła otrzymywać zasiłek okresowy, bez konieczności składania wniosku o jego przyznanie. Jak argumentuje resort, w ten sposób nie będzie pozbawiona środków do życia.

Resort zakłada, że nowelizacja ustawy mogłaby wejść w życie od 1 stycznia 2017 r.