W badaniu Głównego Urzędu Statystycznego "Jakość życia w Polsce w 2015 roku. Wyniki badania spójności społecznej" wykluczenie społeczne zdefiniowano, jako "brak możliwości uczestnictwa w życiu społecznym, politycznym, kulturalnym lub gospodarczym".

Z raportu wynika, że 27 proc. ankietowanych nie było pewnych znaczenia pojęcia wykluczenia społecznego bądź występowania tego zjawiska w Polsce.

Najwięcej respondentów wskazało, że wykluczenie społeczne może być spowodowane narkomanią (83 proc.), chorobami psychicznymi (81 proc.), ubóstwem materialnym - biedą (75 proc.) oraz patologiami życia rodzinnego (75 proc.). Oprócz tego, jako sytuacje prowadzące do wykluczenia społecznego relatywnie często wskazywano takie czynniki jak: bezrobocie (65 proc.), homoseksualizm, biseksualizm lub transseksualizm (61 proc.), niepełnosprawność (56 proc.) oraz zbyt niskie dochody (53 proc.).

Istnienie zjawiska wykluczenia społecznego w Polsce dostrzegały przede wszystkim osoby z wykształceniem magisterskim lub wyższym (58 proc.), mieszkańcy największych miast, liczących, co najmniej 500 tys. mieszkańców (55 proc.) oraz osoby relatywnie młode, w wieku 25-34 lata (49 proc.) i 35-44 lata (46 proc.).

Grupami, w których zaobserwowano najwyższe odsetki wskazań negujących istnienie zjawiska wykluczenia społecznego w Polsce, były natomiast: osoby w wieku 45-54 lata (wśród których opinię, że zjawisko wykluczenia społecznego nie istnieje wyraziło 36 proc.), osoby zamieszkujące najmniejsze miasta, liczące poniżej 20 tys. mieszkańców (36 proc.), a także osoby z wykształceniem średnim, w tym policealnym (35 proc.).

GUS zapytał w badaniu także o zjawisko dyskryminacji, które określane jest, jako "gorsze, nierówne traktowanie".

Z raportu wynika, że biorąc pod uwagę deklaracje dotyczące bezpośredniej styczności z przejawami dyskryminacji zaobserwowano, iż w tym przypadku najczęściej wskazywaną grupą byli bezdomni. Świadkiem gorszego traktowania tej grupy była, co piąta osoba w wieku 16 lat i więcej (20 proc.).

Co ósma osoba (13 proc.) zetknęła się bezpośrednio z gorszym traktowaniem osób o złej sytuacji materialnej, natomiast po 11 proc. było świadkami zdarzenia, gdy dyskryminowane były osoby niepełnosprawne oraz osoby homoseksualne, biseksualne lub transseksualne.

Natomiast świadkiem gorszego traktowania osób starszych, w wieku powyżej 65 lat oraz osób o niskim statusie społeczno-zawodowym był co dziesiąty mieszkaniec Polski.

Badanie zawiera analizę wyników drugiej edycji wieloaspektowego badania ankietowego gospodarstw domowych zatytułowanego, które zrealizował GUS w pierwszej połowie 2015 r. Raport z tego badania został opublikowany przez GUS w drugim tygodniu lutego br.