Prezes ZUS jest szefową międzyresortowego Zespołu do spraw Opracowania Systemu Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy. Zapowiedziała w rozmowie z PAP, że projekt ustawy w sprawie ujednolicenia zasad orzekania zostanie przekazany rządowi do końca czerwca.

- W tej chwili zbieramy ostatnie uwagi ekspertów i instytucji publicznych, które dziś uczestniczą w procesie orzeczniczym - poinformowała.

- Ostatnim zadaniem zespołu, którym kieruję, jest stworzenie jednego systemu orzekania do wszystkich celów związanych z niepełnosprawnością, niezdolnością do pracy oraz nowo wyszczególnioną kategorią niesamodzielności. Będzie to istotna zmiana w porównaniu do obecnego, silnie pofragmentowanego systemu - wyjaśniła prezes ZUS. Zastrzegła, że niektóre szczególne zasady orzekania o zdolności do służby mundurowej, w tym dla osób wracających z misji, nie będą zmieniane.

Zwróciła uwagę, że nowe rozwiązania mają maksymalnie uprościć proces orzekania i ułatwić osobom niepełnosprawnym odnalezienie się w nim. Posłużyć ma temu m.in. integracja danych o orzeczeniach.

- Obecnie są one rozproszone w systemach informatycznych pięciu różnych instytucji. Po reformie będą gromadzone w jednym systemie obsługującym instytucję orzeczniczą - podkreśliła prof. Uścińska.

Jak zaznaczyła, nowością wprowadzaną do systemu orzekania jest pojęcie osoby niesamodzielnej, czyli takiej, która potrzebuje pomocy osoby trzeciej w wykonywaniu codziennych czynności.

- W tej chwili w polskim prawie i orzecznictwie to pojęcie nie występuje jako samodzielne i wyodrębnione. Przyjęliśmy rozwiązanie, w którym funkcjonować będą trzy stopnie niesamodzielności - I, II i III stopień. Podobne zasady obowiązują w innych państwach Europy - stwierdziła prezes ZUS.

Szefowa międzyresortowego zespołu zwróciła uwagę, że reforma orzecznictwa dotyczy wyłącznie rozwiązań na przyszłość, a dotychczasowe orzeczenia nie będą weryfikowane. Dopiero występując o nowe świadczenie, po ewentualnym wejściu w życie projektowanych przepisów, osoba ubiegająca się zostanie poddana orzecznictwu według nowych zasad.

Prof. Uścińska zaznaczyła, że obecna sytuacja polskiego systemu orzecznictwa wynika z wielu zaszłości, w tym m.in. z przekształceń ustrojowych kraju.

- W trakcie transformacji ustrojowej nie funkcjonowała żadna spójna koncepcja dotycząca polityki wobec niepełnosprawności i niezdolności do pracy. W pewnym momencie renty zaczęły pełnić funkcję łagodzenia bezrobocia. Z tego też tytułu był okres, w którym wypłacaliśmy 2,7 mln rent z tytułu niezdolności do pracy - powiedziała prezes ZUS.

Zwróciła uwagę, że od wielu lat liczba rent z tytułu niezdolności do pracy stale spada.

- Na koniec ubiegłego roku mieliśmy 814 tys. rencistów. W marcu tego roku liczba wypłacanych rent z tytułu niezdolności do pracy spadła do 798 tys. - podała szefowa ZUS. Wyjaśniła, że na spadek liczby rencistów wpłynęła m.in. reforma obniżająca wiek emerytalny. Po osiągnięciu przez rencistę tego wieku ZUS z urzędu przyznaje mu emeryturę, a prawo do renty wygasa. Nowe świadczenie nie może być niższe od dotychczasowej renty.