Oszuści nakłaniają m.in osoby starsze do wzięcia "korzystnej" pożyczki. Umowy mają formę aktów notarialnych i są podpisywane w obecności notariusza, a niespłacenie pożyczki skutkuje utratą własności zamieszkiwanej nieruchomości.

- Przypomnieć trzeba, że wskutek takich czynności osoby, które wzięły niewielkie w stosunku do wartości mieszkania pożyczki, w efekcie utraciły własność zamieszkiwanych nieruchomości - pisze Biuro RPO.

Notariusze w niekorzystnym świetle
Jak podkreśliła KRN, problem ten jest bardzo trudny, również z tego powodu, że stawia w niekorzystnym świetle część środowiska notariuszy i przyczynia się do kształtowania nieprawdziwego wizerunku osób wykonujących zawód notariusza.

Czytaj też: RPO ostrzega przed oszustami wyłudzającymi mieszkania

KRN poinformowała, że bezpośrednio do niej wpłynęła tylko jedna skarga osoby pokrzywdzonej. Skarga ta została przekazana do właściwej rady izby notarialnej do merytorycznego rozpoznania. Ponadto KRN ma informacje o jednej skardze na notariusza z izby gdańskiej i jednej z izby katowickiej. Obie skargi okazały się bezzasadne. Wobec dwóch notariuszy z izby poznańskiej oraz jednego z izby łódzkiej były prowadzone postępowania dyscyplinarne, które zostały zawieszone do czasu prawomocnego zakończenia postępowań karnych. W izbie wrocławskiej toczyły się dwa postępowania dyscyplinarne, w których potwierdzono nieprawidłowości w działaniach notariuszy.

Nagrywanie czynności notarialnych wymaga sprecyzowania
Odnosząc się do postulatu nagrywania czynności notarialnych Krajowa Rada Notarialna przyznała, że w obecnie obowiązującym stanie prawnym zarzuty podnoszone wobec notariuszy rzeczywiście są ex post (po fakcie, później) trudne lub wręcz niemożliwe do odparcia.

Jednocześnie KRN zwróciła uwagę, że koncepcja rejestrowania czynności notarialnych wymaga dokładnego sprecyzowania zakresu rejestrowanych czynności oraz zapewnienia bezpieczeństwa zarejestrowanych materiałów ze względu na dobro chronione tajemnicą zawodową.

"Samorząd notarialny wspiera ideę lepszego zabezpieczenia praw oraz interesów stron biorących udział w czynnościach notarialnych wskazując, że inicjatywa w tym zakresie leży w rękach ministra sprawiedliwości" - cytuje KRN Biuro RPO. 

Minister sprawiedliwości po wystąpieniu Rzecznika z czerwca 2016 r. wystąpił ze stosowną inicjatywą, której wstępne założenia ogłosił na konferencji w dniu 18 lipca 2016 r.

Jednak w ocenie KRN jedyną drogą zapobieżenia problemowi wyłudzania mieszkań za pożyczki jest uregulowanie instytucji przewłaszczenia na zabezpieczenie w taki sposób, aby zapewnić jak najlepszą ochronę prawną stron takiej umowy, zwłaszcza tych, które są słabsze ekonomicznie.

KRN podkreśliła, że konieczne jest przy tym podniesienie świadomości prawnej społeczeństwa realizowane poprzez działalność edukacyjną. Samorząd notarialny zadeklarował jednocześnie gotowość współpracy w wypracowaniu rozwiązań, które pozwolą wyeliminować problem.