Jeśli osoba starsza nie ma bliskich, którzy mogliby zapewnić jej opiekę, wówczas może zostać skierowana do rodzinnego domu pomocy, mieszkania chronionego lub do domu pomocy społecznej (DPS).

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przypomina o zasadach, jakimi warto kierować się przy wyborze bezpiecznej placówki dla osoby, która wymaga całodobowej opieki. Resort zachęca, by przed podpisaniem umowy sprawdzać warunki życia w placówce i zakres oferowanych przez nią usług. Informacje o DPS-ach oraz placówkach zapewniających opiekę całodobową można uzyskać w ośrodku pomocy społecznej. Jeśli placówka jest prywatna, warto też sprawdzić, czy znajduje się ona w rejestrze wojewody.

MRPiPS wskazuje, że osoby, które podejrzewają, że członek ich rodziny jest źle traktowany przez pracownika placówki, powinny zgłosić to do kierownika DPS. Zastrzeżenia można złożyć również w organie prowadzącym - gminie lub powiecie. Podejrzenia o niewłaściwie sprawowaną opiekę można zgłaszać też do urzędu wojewódzkiego. Jeśli doszło do przemocy - sprawę należy zgłosić policji.

Z informacji MRPiPS wynika, że w grudniu 2017 r. w Polsce funkcjonowało 791 ponadgminnych domów pomocy społecznej, w których mieszkało prawie 78,2 tys. osób. Domy pomocy społecznej - po uzyskaniu zezwolenia wojewody - mogą prowadzić samorządy, Kościoły, organizacje społeczne, fundacje, stowarzyszenia, inne osoby prawne oraz osoby fizyczne.

Skierowanie do DPS wymaga oceny stanu zdrowia danej osoby, powinno być również poprzedzone zbadaniem jej sytuacji rodzinnej. MRPiPS zaznacza, że "umieszczenie w domu pomocy społecznej jest ostatecznością".

Pobyt w takiej placówce jest odpłatny. Koszt ten ustala odpowiednio wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub marszałek województwa. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt są w kolejności: mieszkaniec domu (w wysokości nie większej niż 70 proc. dochodu), bliscy krewni i gmina (finansuje ona różnicę między średnim kosztem utrzymania w rodzinnym domu pomocy a opłatami wnoszonymi przez mieszkańca i jego rodzinę). W uzasadnionych przypadkach osobę wnoszącą opłatę za pobyt w DPS można zwolnić z tej opłaty, np. wówczas, gdy opłaca już pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej.

Jedną z najmniej popularnych form wsparcia są rodzinne domy pomocy - z danych MRPiPS wynika, że pod koniec 2017 r. funkcjonowały jedynie 33 takie placówki. Oferowały one 208 miejsc, jednak przebywały w nich 152 osoby. Zdaniem resortu ta forma wsparcia nie rozwija się najlepiej głównie z powodu niechęci gmin do zawierania umów z osobami prywatnymi w sprawie zakupu usług oraz trudności w spełnieniu standardów bytowych.

Pobyt i opieka w rodzinnym domu pomocy przeznaczone są dla osób potrzebujących całodobowego wsparcia z powodu choroby lub niepełnosprawności, którego nie można zapewnić im w miejscu ich zamieszkania, jednak niewymagających jeszcze umieszczenia w domu pomocy społecznej. W rodzinnych domach pomocy opieka jest zapewniana całodobowo dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu osób. Placówki te są prowadzone przez osoby fizyczne lub organizacje pożytku publicznego.

Wniosek o umieszczenie w rodzinnym domu pomocy składa się w ośrodku pomocy społecznej. Pobyt w takim domu jest odpłatny - kwota jest ustalana w umowie zawartej między kierownikiem ośrodka pomocy społecznej a osobą prowadzącą rodzinny dom pomocy.