Wśród 10 najważniejszych zagrożeń RPO wymienił małoefektywny i niekompletny system wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami oraz osób starszych.

W opublikowanym 2 stycznia raporcie RPO zwrócił uwagę, że rozszerza się sieć placówek, które obok domów pomocy społecznej zapewniają, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, w podeszłym wieku lub przewlekle chorym. Część z nich prowadzi taką działalność bez zezwolenia, bez należytej gwarancji zapewnienia odpowiedniego poziomu usług i zabezpieczenia potrzeb osób niepełnosprawnych albo przewlekle chorych. Zdarzają się przypadki naruszania godności tych osób, a nawet zagrożenia ich życia lub zdrowia.

W ocenie RPO, w tej sytuacji konieczne jest stworzenie systemu nadzoru i kontroli nad działalnością placówek opieki całodobowej. Towarzyszyć temu powinno wprowadzenie systemu współdziałania szpitali oraz ośrodków pomocy społecznej w zakresie zapewnienia specjalistycznych usług opiekuńczych osobom samotnym po opuszczeniu szpitala.

Rzecznik wskazał także na brak należytego systemu wsparcia dla opiekunów osób z niepełnosprawnością. Do niedawna osoby sprawujące pieczę nad bliskimi niepełnosprawnymi otrzymywały świadczenie pielęgnacyjne w jednolitej wysokości. Obecnie świadczenie pielęgnacyjne może otrzymać tylko matka lub ojciec, jeżeli rezygnuje z pracy w celu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem. Świadczenie to przysługuje kiedy niepełnosprawność powstała przed ukończeniem przez dziecko 18. roku życia lub 25. roku życia, jeśli się uczy. Świadczenie to przysługuje w kwocie 1300 złotych i od przyszłego roku jego wysokość podlegać będzie corocznej waloryzacji.

Znacznie niższą pomoc otrzymują opiekunowie dorosłych osób z niepełnosprawnością. Przysługuje im specjalny zasiłek opiekuńczy w wysokości 520 złotych, a prawo do jego otrzymania uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego. W tej samej wysokości wypłacany jest zasiłek dla opiekuna. Ponadto mamy do czynienia ze zróżnicowaniem sytuacji prawnej osób opiekujących się dorosłymi członkami rodziny i ubiegających się z tego tytułu o świadczenie pielęgnacyjne w zależności od tego, kiedy powstała niepełnosprawność. Zróżnicowanie to Trybunał Konstytucyjny uznał za niekonstytucyjne wyrokiem z dnia 21 października 2014 r.

RPO zwrócił uwagę, że osoby chorujące psychicznie są stygmatyzowane przez język debaty publicznej. Często stosowane jest przenośne użycie pojęć medycznych w debacie w odniesieniu do oponentów politycznych („schizofrenia polityczna, festiwal paranoi, obłęd polityczny, erupcja obłędu politycznego, jesteśmy w domu wariatów, on się nadaje do psychiatryka”).

Fakt ten potwierdzają badania wykonane na zlecenie RPO - monitoring ośmiu wybranych tytułów prasowych pod kątem analizy języka używanego w polskiej debacie publicznej wobec osób chorujących psychicznie. Język pogłębia zjawisko stygmatyzacji, dyskryminacji i wykluczenia tej grupy osób, która stanowi około 25% populacji. Stygmatyzacja i trudny dostęp do opieki zdrowotnej powoduje, ze wiele osób ukrywa chorobę, wstydzi się jej lub jej nie leczy - co powoduje niekiedy dramatyczne skutki.

Czytaj: www.rpo.gov.pl