Według badaczy z Boston Children's Hospital oraz Beth Israel Deaconess Medical Center (USA) ważnym czynnikiem biorącym udział w procesie przetwarzania bólu jest pobudzenie (czujność) organizmu.

Na podstawie eksperymentów na myszach naukowcy ustalili, że niewyspane gryzonie silniej reagują na ból i są mniej podatne na działanie leków przeciwbólowych na bazie ibuprofenu i morfiny, ale wykazują pozytywną odpowiedź na środki pobudzające - kofeinę i modafinil.

Specjaliści zaczęli od standardowych pomiarów naturalnego cyklu snu i czuwania u badanych zwierząt. Dzięki elektroencefalografii (EEG) - badaniu czynności mózgu - oraz elektromiografii (EMG) - badaniu czynności mięśni i nerwów obwodowych - badacze określili, ile snu potrzebują określone gryzonie i jaki jest ich podstawowy poziom wrażliwości na bodźce zewnętrzne.

Następnie naukowcy przystąpili do zakłócania snu u myszy, ale robili to inaczej niż zwykle. Nie zmuszali zwierząt do chodzenia po bieżni lub upadku z platformy, bo mogłoby to wywołać u nich stres. Zamiast tego dostarczali gryzoniom rozrywki, np. dawali im chusteczkę lub watę, by mogły zająć się wiciem gniazda. W ten sposób przedłużali stan czuwania u zwierząt o 12 godzin w ciągu jednej sesji lub o 6 godzin w ciągu pięciu kolejnych dni.

W trakcie badania myszy były wystawiane na działanie różnych bodźców. Ich wrażliwość na ból mierzono poprzez obserwację zachowania pojawiającego się na skutek kontaktu z nadmiernym ciepłem, chłodem, ciśnieniem, bądź kapsaicyną - substancją zawartą w papryczkach chili. Weryfikowano też ich reakcje na inne bodźce, np. głośne dźwięki.

- Odkryliśmy, że pięć kolejnych dni umiarkowanej deprywacji snu zwiększało u zdrowych myszy wrażliwość na ból. Efekt występował tylko w przypadku bólu i nie obejmował nadwrażliwości na pozostałe bodźce - mówi jedna z badaczek Chloe Alexandre.

Naukowcy przetestowali ponadto efektywność leków przeciwbólowych. Stwierdzili, że ani środki zawierające ibuprofen, ani środki zawierające morfinę, nie były w stanie zlikwidować u niewyspanych zwierząt nadwrażliwości na ból. Pomocne okazały się za to substancje pobudzające - kofeina i modafinil (lek używany w leczeniu narkolepsji). Zmniejszały one wrażliwość na ból u niewyspanych myszy, ale nie wykazywały działania przeciwbólowego u wypoczętych gryzoni.

- To badanie sugeruje zupełnie nowe podejście do radzenia sobie z bólem, które mogłoby dość łatwo być zastosowane w praktyce klinicznej. Potrzeba jednak więcej badań, które pozwoliłyby określić wymaganą długość snu i efektywność środków pobudzających u pacjentów cierpiących na chroniczne dolegliwości bólowe - podsumowuje dr Kiran Maski, specjalistka od zaburzeń snu w Boston Children's Hospital.

Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie "Nature Medicine".